Psychische klachten

Sommige mensen kunnen het makkelijker accepteren, anderen kunnen er persoonlijk weer meer moeite mee hebben. Het hangt mede af van hoe je tegenover de ‘klachten’ staat. Ervaar je het daadwerkelijk als een klacht óf kun je het op een andere manier, vanuit een ander perspectief, benaderen? Dit kan soms een hele opgave zijn.

Meest voorkomende psychische klachten

Dit zijn enkele voorbeelden:

Wat is een psychische klacht eigenlijk?

Een psychische klacht kan het volgende zijn: een gedachte, gevoel, bepaald gedrag en/ of een reactie – met dan wel zonder een onderliggende reden of trigger – die je ervaart als belemmerend en daardoor als een klacht.

Psychische klachten kunnen ook in omvang groeien en in grotere mate belemmerend zijn. Ze kunnen dan je leven verstoren. Je zou dan kunnen spreken van een stoornis. We spreken liever van een ‘verstoring’. Je leven wordt namelijk op een gegeven moment of gedurende een bepaalde periode verstoort. Dit betekent dat als er sprake kan zijn van een verstoring, er ook sprake is van balans, van een onverstoorde situatie. Het één sluit het ander namelijk niet uit. Als je een donkere periode hebt meegemaakt dan weet je ook wat een lichte periode is. Anders zou je niet weten wat donker is.

We gaan zoveel mogelijk uit van een leven waarin de verstoring kan worden geminimaliseerd of kan worden omgebogen zodat deze een kracht wordt en/ of er acceptatie komt. In ieder geval voor zover mogelijk, realistisch en wenselijk is voor jou persoonlijk.      

Hoe ontstaan psychische klachten?

Als er hier een duidelijk antwoord op zou zijn dan zou dit alle wachtlijsten binnen de GGZ verkorten en zouden veel mensen met minder of geen klachten leven. Grip op Herstel heeft echter wel een eigen visie op dit antwoord. Wij zijn van mening dat een psychische klacht ontstaat door een verstoring van de balans. Van je eigen balans. Hierbij verwijzen we onder andere naar het emotie regulatiesysteem. Dit systeem houdt 3 zogenaamde systemen in die zorgen voor balans. Je zou elk systeem kunnen omschrijven als ‘gedrag’ of ‘een situatie’.

Jaagsysteem

Dit systeem zorgt ervoor dat je ‘jaagt’. De term komt van oorsprong uit de tijd dat we nog op jacht gingen naar ons voedsel en ten strijde trokken tegen dier, mens en de krachten der natuur. Het betekent tegenwoordig niet helemaal meer hetzelfde. Het zit min of meer in een ander jasje. Het kan betekenen dat je doet wat je wilt. Een leuke baan zoekt en beoefent, de liefde van je leven zoekt, op zoek bent naar zingeving en mooie momenten in je leven.

Ook sporten kan onder het jaagsystem vallen. Je activeert je lichaam en geest. Een uiterste van het jaagsysteem kan ook betekenen dat je gejaagd bent. Te veel doorslaat in het najagen van doelen die je wilt bereiken. Bijvoorbeeld te veel sport en hierdoor veel stress ervaart. Te veel werkt en erg gespannen bent. Of bijvoorbeeld te veel probeert om je psychische klachten te verbergen en jezelf anders voor te doen waardoor dit erg veel energie kost en spanning en angst oplevert. Als je hier te lang mee doorgaat dan bestaat de kans dat je doorschiet naar het gevaarsysteem.

Gevaarsysteem

Dit systeem zorgt ervoor dat je adequaat handelt als er gevaar dreigt. Als er vroeger bijvoorbeeld een sabeltandtijger voor je op de weg sprong dan was het noodzakelijk dat je op de situatie reageerde om zodoende je leven te redden. Een stoot adrenaline om te vechten of juist te vluchten. Het bestaat ook dat je juist bevriest. Binnen het gevaarsysteem bestaat daarom ook het fight, flight and freeze verschijnsel. Vechten, vluchten of bevriezen.

Sabeltandtijgers zullen we nu niet meer levend tegenkomen. Het systeem bestaat echter nog wel in ons, in het reptielenbrein. Het kan tegenwoordig zijn dat er een auto op je af komt gereden en dat je op de juiste manier moet handelen. Ook kan het bijvoorbeeld gebeuren dat er een kleine brand ontstaat in je keuken. Die zul je moeten blussen, om er zelf ongeschonden vanaf te komen en je huis te behouden. Allemaal reacties op een bepaalde mate van dreiging.

Als je te veel aan het jagen bent en dit al geruime tijd doet, dan bestaat de kans dus dat je lichaam na verloop van tijd deze jaagspanning niet meer kan verdragen. Alles kan dan een soort van gevaar worden. Het is dan heel belangrijk om je systeem, je lichaam en geest, weer in balans te brengen door het zorgsysteem te activeren. Beter nog is het om dit al eerder te doen, zodat je niet in het gevaarsysteem doorschiet.   

Zorgsysteem.

Het zorgsysteem geeft de handelingen en/ of het gedrag weer die in het teken staan van zorg voor jezelf. Als je bijvoorbeeld na een drukke week uitgeteld het weekend in gaat, dan merk je waarschijnlijk dat je behoefte hebt aan slaap en ontspanning. Het is dan nodig om je lichaam en geest tot rust te brengen.

Het zorgsysteem kan ook staan voor ondersteunende voeding, een dagje sauna, meditatie, een rustig weekend, elke avond na 20.00 uur zonder whatsapp, etc.

Het zorgsysteem is een systeem dat tegenwoordig onder spanning staat. We willen een leuke baan, een goed inkomen, carrière maken, op lange en verre reizen, kinderen, twee partners die beiden (fulltime) werken, en ga zo maar door. We willen meer. We jagen meer, we komen vaker in gevaar, en je raadt het al, er komen meer psychische klachten voor. Er zijn meer jaag- en gevaartriggers en in veel gevallen gaan we daaraan voorbij. We gaan voorbij aan het zorgen voor onszelf.  

Naast het voorbij gaan aan het emotieregulatie systeem kan het ook zijn dat bepaalde psychische factoren al in je lichaam, via DNA zijn opgeslagen. Wellicht ben je gevoelig voor een depressie of ben je geboren met een vorm van autisme. Het is dan des te belangrijker om goed naar je signalen te luisteren en de balans zo veel mogelijk te bewaren. 

Wat kun je met psychische klachten doen?

Als je gewend bent aan en leven zonder klachten en je wordt plotseling overvallen door een ervaring of gebeurtenis die van – in jouw ogen nadelige – invloed is op je psyche, dan kan dat je leven flink op zijn kop zetten. Wat ook kan is dat je gewend bent aan een leven mét klachten en gewend bent om daartegen te vechten. Dan kan dat ook een hele opgave voor je zijn. Vooral om dan je leven vanuit een ander perspectief te bekijken.

In beide gevallen – en alle gevallen die daar tussenin zitten – gaat het er om, om verder te kijken dan je klachten. Je klachten nemen we heel serieus. Aan de andere kant kijken we ook naar je kwaliteiten.

Een bezoek aan de huisarts of praktijkondersteuner (POH) kan vaak een eerste ingang zijn voor meer duidelijkheid. Zij kunnen je ondersteunen met gesprekken en/ of medicatie. Een psycholoog of psychiater behoort ook tot de mogelijkheden. Zij kunnen een behandeling aanbieden. Ook een GGZ ervaringsdeskundige kan hierbij aansluiten en ondersteunen. Het hangt helemaal af van je voorkeuren. Er bestaat geen blauwdruk. Belangrijk is om verder te kijken dan de diagnose. Weet dat je meer bent dan deze benaming. Als GGZ ervaringsdeskundige ligt de specialiteit van Grip op Herstel binnen dit spectrum. We pretenderen niet op alle vragen een antwoord te hebben, maar kijken wel naar jou als persoon; wie ben je, wat wil je, wat kun je. We kunnen je ondersteunen en coachen in je herstel.

Het begint met luisteren, veiligheid, respect en grenzen. Daarna volgt de rest. Op welke vlakken ervaar je bijvoorbeeld geen klachten? Hoe kun je klachten ombuigen zodat je er profijt van hebt? Hoe kun je een prettig leven leiden met je kwaliteiten en je ‘klachten’. Voor ons staat het centraal dat we je klacht(en) en je hulpvraag serieus nemen en daar samen naar luisteren. En op het moment dat jij daar klaar voor bent dan gaan we werken aan herstel en/ of balans. We gaan dan samen (eventueel met familie, vrienden en/ of werk, etc) geleidelijk werken van klacht naar kracht. We gaan je klachten in een ander daglicht zetten zodat je ze niet meer ziet als klacht, maar als iets dat (tijdelijk) bij je hoort. Niet altijd eenvoudig, maar wel mogelijk.